Amerikan Astronomi Topluluğu Gezegen Bilimleri Bölümü‘nün 53. yıllık toplantısında, hem Mars‘ın bazı bölgelerine uzay aracı göndermeyi kolaylaştıran hem de Mars’ı Dünya kaynaklı kirlilikten korumayı kolaylaştırabilecek yeni bir rapor sunuldu. Ulusal Bilimler, Mühendislik ve Tıp Akademileri’nden alınan rapor, Mars’taki belirli yerlere yapılan robotik görevlerin, Mars’taki Dünya tabanlı mikropların zararlı atıklarını önlemek için tasarlanmış olup daha az kısıtlayan biyolojik yük gereksinimleriyle gerçekleştirilmesine izin verebilecek kriterleri tanımlamıştır.
Ulusal Akademiler Uzay Çalışmaları Kurulu‘nun daimi bir komitesi olan Gezegen Koruma Komitesi, NASA’dan bu konuyla ilgili bir rapor yazmasını istedi. Bu rapor görevlerin şu anda yürürlükte olandan daha az insan yüküyle inebileceği bölgeleri belirlemek için kullanılabilecek kriterleri araştırıp kıyaslamakla yükümlüdür. Şu anda, gezegenimizi korumak için sıkı sterilizasyon tekniklerini kullanmak gibi gereken işlemler maliyetli ve karmaşık olarak görülebilir ancak bu kısıtlamaların basitleştirilmesi ve modernize edilmesi, bazı durumlarda belirli alanların korunmasına yardımcı olabilir.
Raporu yazan komite başkanı Hendrix: “Rapor, gezegensel koruma uygulamasında modernizasyon ve esneklik sağlamak için teknikler öneriyor. Bunu yapmanın bir yolu, bireysel görevlerin ihtiyaçlarına göre uyarlanabilecek bir risk yönetimi yaklaşımı kullanmaktır. Komitenin bulguları, yaşanabilir bölgelere erişim konusunda dikkatli olmaya devam ederken, gezegeni korumak için kuralları gevşeterek Mars’ın bölümlerini hem ticari amaçlar hem de hükümet çabaları için daha erişilebilir hale getirebilir.”diyor1.
Bu raporda komite, Mars’ta sterilize edilmemiş uzay araçları tarafından ziyaret edildiğinde olumsuz etkilenmeyebilecek bölgelere odaklandı. Yeraltına erişmeyen görevler için, bu tür bölgeler Mars yüzeyinin önemli bir bölümünü içerebilir çünkü UV ortamı o kadar biyosidal*dir ki, çoğu durumda karasal organizmaların bir ila iki sol**dan fazla hayatta kalması olası değildir. Yeraltına (1 metreye kadar) erişen görevler için, Mars’ta yüzeyin altında düzensiz buz olması veya hiç buz olmaması beklenen bölgeler, uzay aracı tarafından daha rahat canlı organizmalar tarafından ziyaret edilebilir çünkü karasal mikroorganizmalar bu tür parçalı buzların çoğalmasına elverişli olmayabilir.
Rapor, Mars’a gönderilen ve biyolojik yükü azaltılmış herhangi bir görevin, mağara açıklıkları gibi herhangi bir yeraltı erişim noktasından kısıtlı bir mesafede kalmasının zorunlu olduğunu ortaya koyuyor ayrıca mevcut gereksinimlerden daha kolay bir yöntem olsa da biyolojik yük gereksinimlerinin gevşetildiği bu görevler, örneğin standart havacılık ve uzay temizlik uygulamaları kullanılarak elde edilebilecek bir miktar temizliğe ihtiyaç duyacaktır.
Hendrix: “Gezegen koruma protokollerinin tüm amacı, mikroplardan enfekte olma riskini en aza indirmektir; bu, gelecekteki yaşam tespit deneylerini karıştırabilecek dünyadan gelecek olan mikroorganizmaların giriş riskini en aza indirmek anlamına gelir. Bu, Mars durumunda gerçekten önemlidir. Mars’ta, sert UV ortamı nedeniyle yüzeyde bulunan dünyadan gelecek olan mikroorganizmalar için kesinlikle yaşanmaz olduğunu biliyoruz; ancak mağaralar gibi radyasyondan korunan yeraltı bölgeleri, karasal ve/veya yerli Mars yaşamı için yaşanabilir bölgeler olabilir.” dedi.
Hendrix, “Rapor, uzay aracı için gezegen koruma standartlarının en kısıtlayıcı düzeyde olması gereken yüzeylerdeki alanları belirleyerek Mars’ta yaşam arayışına yardımcı olacak. NASA diğer alanların keşfinde gezegen koruma yüklerini potansiyel olarak hafifleterek bu görevlerin astrobiyolojik çalışmalar peşinde olmasa bile, gezegeni ve çevresini anlamamıza yardımcı olan Mars’a daha fazla görev alanı sağlayabilir.” dedi.
*Biyosidal ürünler, içerdikleri aktif madde ya da maddeler sayesinde zararlı olarak kabul edilen bakteri, virüs, mantar gibi mikroorganizmalar, hamam böceği, kene, karasinek, sivrisinek gibi böcekler, fare ve sıçan gibi kemirgenler üzerinde kimyasal veya biyolojik etki gösterirler2.
** Bir Mars güneş gününün ortalama süresi 24 saat 39 dakika 35,244 saniyedir ve bunu Dünya’daki yaklaşık %3 daha kısa güneş gününden ayırt etmek için geleneksel olarak “sol” olarak adlandırılır. Sabit yıldızlara göre ölçülen Mars yıldız günü, Dünya için 23s 56d 04,0905s ile karşılaştırıldığında 24s 37d 22,663s’dir3.
Kaynaklar: