BOREN Enstitü Başkanı ile Röportaj

BOREN

7.Enerji Verimliliği Forumu Ve Fuarı

Wow Convention Center

15 Ocak 2016

Röportajı yapanlar: Melisa Senemoğlu, Büşra Elif Malkoç, Hatice Duzcu, Hande Uyar

Doç.Dr. Abdulkerim YÖRÜKOĞLU

Hacettepe Üniversitesi, Maden Mühendisliği Bölümünden mezundur. Yüksek lisans ve doktorasını Hacettepe Üniversitesi’nde tamamlamıştır. Şuan Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü Başkanı olarak görev yapmaktadır.

Röportaj

Melisa Senemoğlu: Bize biraz kendinizden bahsedebilir misiniz?

Doç. Dr. Abdulkerim YÖRÜKOĞLU:

Hacettepe Üniversitesi Maden Mühendisliği mezunuyum. Benim aklımda bu bölüm yoktu Eti Maden‘de bir akrabamız çalışıyordu ODTÜ Maden mühendisliği mezunuydu aklımı o çeldi. Eskiden sınav sonucu açıklanmadan tercihlerimizi yazıyorduk nereyi kazanırsak artık. Maden Mühendisliğinde iki bölüm var; işletme ve cevher hazırlama. Bende cevher hazırlamacıyım. Cevher hazırlamada diyelim bir ton toprak var içinde 2 gram altın var o zaman o 2 gram altını kazanmanız lazım topraktan. Ağrılıklı olarak kimya ve elektrokimya çalıştım. İnsanın hayatında her zaman mutlu olduğu bir dönem olamaz, her insan hedefine ulaşırken üzülür dolayısıyla mutsuz olmamızda doğal bir durum. Mesleğimle ilgili hem mutlu hem mutsuz olduğum dönemlerde oldu.

Büşra Elif Malkoç: Borun enerji taşınımı dışında Türkiye’de hangi yerli teknolojilerde kullanıldığına dair bilgi verebilir misiniz?

Doç. Dr. Abdulkerim YÖRÜKOĞLU:

Bor‘un atom çapı ile karbonun atom çapı birbirine çok yakındır. Karbon doğada fazla olduğu olduğu için hayatımızdaki her şeyde var ancak bor ona göre daha az olduğu için boru ve bileşiklerini hayatımızda karbon kadar göremiyoruz. Doğada bilinen en sert malzeme elmas sonra bor nitrür ‘dür (hBN) üçüncü sert malzeme ise borla karbonun birleşimi bor karbür ‘dür (B4C). Bor karbür zırh yapımında kullanılır. Bornitrür bayanların pudra dedikleri malzemedir. Dolayısıyla bor sanayinin tuzudur. Farklı bileşimlerle borla çok faydalı ürünler ortaya çıkıyor. Bora bilgi ve teknoloji yüklediğinizde hemen karşılığını veriyor size. Doğadan çıkarıp satarsanız 1 TL geliriniz olur. Bunu süper iletkene dönüştürürseniz 5 katına çıkar. Bununla zırh yaparsanız 100 katına kadar ulaşır. Yani bora tekno bilgi ve teknoloji eklediğinizde hem paraya hem de ürüne dönüşebiliyor. Dolayısıyla bor çok çok önemli bir hammaddedir.

 Hatice Duzcu: Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü ne tür projeleri destekler?

Doç. Dr. Abdulkerim YÖRÜKOĞLU:

Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü projeleri destekleyen bir kurum. Borlu malzeme üretimine ve geliştirilmesine yönelik proje hazırlayanlar başvuru yapıyor.

Hande Uyar: Enerji taşınımı için hangi madenler kullanılmaktadır? Bor gibi değerli bir maden yerine katma değeri daha düşük başka ne tür madenler kullanılabilir?  

Doç. Dr. Abdulkerim YÖRÜKOĞLU:

Enerji taşınımı çok önemli bir konu. Enerji taşınırken kayıp oluyor dolayısıyla enerjinin kazanımı ya da kaybın az olması çok önemli. Enerji taşınımındaki madenler kıymetli madenler. Bu tür malzemelere trilyon dolarlar harcanır. Tellerin taşınımda boyları uzun olduğu için ya malzemeye özgü özdirenci düşük olmalı ya da kaybın az olması için telin kalınlığını arttırmak zorundayız.

 Melisa Senemoğlu: BOREN olarak üniversitede okuyan lisans öğrencilerine yönelik eğitici faaliyetler yapıyor musunuz?

Doç. Dr. Abdulkerim YÖRÜKOĞLU:

Posterler hazırlıyoruz. Her element doğada nasıl bulunuyor, kim bulmuş, neyin içinde bulunur, hayatımızda ne kadar element tüketiyoruz gibi hesaplamalar yapmıştık. Bir insan ömrü boyunca ne kadar mineral tüketiyor, gezegenlerde hangi mineraller var, bunlarla ilgili bir tablo hazırladık. Buna benzer borun posterleri çıkacak. Bor ne demektir, kimyasal özellikleri, malzeme özellikleri, neyden ve nasıl üretilir. Borla ilgili birkaç posterimiz olacak bunlar eğitici faaliyetler. Kariyer günleri de düzenliyoruz.

Büşra Elif Malkoç: Borla yapılan teknolojik ürünlerde Türkiye’nin öncü olduğu projeler var mı?

Doç. Dr. Abdulkerim YÖRÜKOĞLU:

Bunun için BOREN kuruldu zaten. Türkiye’nin öncü olduğu projeler de var olmadığı da var. Olmadığı daha çok. Eti Maden‘in ürettiği borun %3‘ü Türkiye’de tüketiliyor kalanı yurtdışına gidiyor. Dolayısıyla Türkiye’de bora dayalı sanayi yok diyebiliriz.

Hatice Duzcu: Sizler göreve geldikten sonra enstitüde ne tür gelişmeler oldu?

Doç. Dr. Abdulkerim YÖRÜKOĞLU:

Bor adına hem türkçe hem ingilizce olarak ilk defa dergi yayınlamaya başladık. Akademik dergi yerli ve yabancı araştırmacılar burada makale yayınlayabilecekler. Borla ilgili yerli ve yabancı bütün makale ve kitapları BOREN kütüphanesinde toplamaya çalışıyoruz. BOREN‘in yapmış olduğu bütün çalışmaları arşivledik. Bütün bu çalışmaları yapacak merkez bor araştırma laboratuvarını kurduk. Sizlerde borla ilgili çalışma veya tez hazırlıyorsanız gelin çalışın, kapımız herkese açık.

 Hande Uyar: ”Bor bitkiler için neden çok önemli ” projenizden bahsedebilir misiniz?

Doç. Dr. Abdulkerim YÖRÜKOĞLU:

Bor bitkiler için önemli çünkü bitkilerin kök gelişimini sağlıyor. Kökü gelişen bitki topraktan mineralleri ve vitaminleri çok rahat alabiliyor. Kökü gelişemeyen bitki mineralleri olamadığı için verdiği meyveler cılız kalıyor. Dolayısıyla bor doğrudan bitki gelişimini etkiliyor.

 Melisa Senemoğlu:  Son 10 yıl içerisinde bor rezervlerinin ne kadarı kullanıldı?

Doç. Dr. Abdulkerim YÖRÜKOĞLU:

Bin yıl yetecek kadar bora sahibiz. Bir yılda 1- 2 milyon ton tüketiliyor. Bunun 1 milyonunu Eti Maden üretiyor. 10 yılda 10 milyon ton. Bizim elimizde ise 3 milyar ton var.