Meşcerelerin alt biyokütle örtüsü üzerindeki etkisi

Orman ekosistemlerinde biyokütle veya karbon depolama, genellikle ekosistem üretkenliğini ve karbonu ayırma kabiliyetini ölçmek için kullanılır. Bitkiler veya topluluklar biyokütleyi, genellikle BGB (below-ground biomass)’nin AGB (above-ground biomass)’ye oranı olarak tanımlanan yer altı biyokütlesi ile yer üstü biyokütlesi arasında ayırt eder. Biyokütle ayrıştırması, bireysel bitkilerin performansını ve üremesini etkilemekle birlikte türlerin ve topluluğun yapısını değiştirebilir. Böylece orman ekosisteminin karbon döngüsünü etkileyebilir. Ormanlar, tüm karasal ekosistemlerden gelen tüm yer üstü karbonunun yaklaşık %80’ini depolar ve bir yer altı veya atmosferik CO₂ kaynağı olarak hayati bir rol oynar. Ormanların hayati bir katmanı olan alt bitki örtüsü, toplumsal yenilenme ve karbon birikimi için güçlü kapasitesi nedeniyle karbon emisyonlarını azaltmak ve iklim değişikliğini hafifletmek için önemli bir tampon görevi görür. Orman biyokütlesi ve kök/sürgün (R/S) oranının varyasyonları ve modelleri, farklı orman türleri, iklim bölgeleri ve coğrafi ölçekler arasında iyi çalışılmıştır, ancak bu çalışmalar genellikle alt bitki örtüsünü hariç tutar¹.

Çin Bilimler Akademisi‘ne bağlı Xishuangbanna Tropikal Botanik Bahçesi’nden (XTBG) ve Chengdu Biyoloji Enstitüsü‘nden (CIB) araştırmacılar, Science of the Total Environment‘da yayınlanan bir çalışmada, toprak altı biyokütle örtüsü ve R/S oranının geniş ölçekli modellerini ortaya çıkardılar. İklim bölgeleri, orman türleri ve yeraltındaki biyokütlenin altında yatan itici güçleri ve büyük ölçekte dağılımını nicelleştirdi.

Araştırmacılar, 1984 ve 2011 yılları arasında kütüphanelerden ve web veritabanlarından yayınlanan literatürü toplayarak, Çin ormanlarında topluluk düzeyinde geniş bir alt biyokütle örtüsünü inceleyebilen veritabanı derlediler ve bir meta-analiz yürüttüler. Meşcere^* yapısının (örneğin; meşcere yoğunluğu ve meşcere yaşı) büyük ölçekte alt biyokütle örtüsünün birikimi üzerinde önemli bir doğrudan etki uyguladığını bulmuşlardır. Meşcere yoğunluğu, meşcere altı biyokütlesindeki büyük ölçekli varyasyonun en önemli itici gücüydü ve meşcere yoğunluğu arttıkça, meşcerenin altındaki biyokütle birikimi azaldı ancak iklim, meşcere yoğunluğunu etkileyerek alt biyokütle birikimi üzerinde dolaylı bir etki yapmıştır.

Araştırmacı ekip tarafından, alt biyokütle tahsisini kontrol etmede yağışın birincil çevresel itici güç olduğu keşfedilmiştir. Alt biyokütle, ortalama yıllık sıcaklık (mean annual temperature, MAT) ve ortalama yıllık yağış (mean annual precipitation, MAP) ile artmasına karşın R/S oranı, MAT ve MAP ile azaldı. Alt biyokütle tahsisini kontrol etmede yağışın birincil çevresel itici güç olduğunu bulmuşlardır. Alt biyokütle örtüsü MAT ve MAP ile artmıştır ancak R/S oranı MAT ve MAP ile azalmıştır.

XTBG‘den Jin Yanqiang, “Bildiğimiz kadarıyla, bu çalışma, alt biyokütle ve R/S oranının büyük ölçekli modellerinin ilk kapsamlı değerlendirmesini sağlıyor ve doğrudan ve dolaylı faktörlerin göreceli önemini gösteriyor” dedi³.

* Yaş, ağaç türü, ağaç türü karışımı, büyüme ve gelişme özelliklerinden biri, birkaçı ya da tamamı bakımından kendini çevresinden ayıran ve en az 1 hektar büyüklüğünde olan orman parçasına verilen ad².

Kaynaklar

1. Jin, Y., Liu, C., Qian, S. S., Luo, Y., Zhou, R., Tang, J., & Bao, W. (2022). Large-scale patterns of understory biomass and its allocation across China’s forests. Science of the Total Environment, 804, 150169. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2021.150169
2. https://www.ktu.edu.tr/dosyalar/silvikultur_63fc8.pdf
3. https://phys.org/news/2021-09-quantified-large-scale-underlying-drivers.html