Mars yüzeyinde Dünya’nın ayak izleri

Mars’ta olmanın en iyi yanlarından biri, gezegenden ayrılmadan önce NASA’nın Perseverance gezgininin iniş ve keşif alanı olan Jezero Kraterini gözden geçirmenize olanak tanımasıdır.

“Explore with Perseverance” (Azim ile Keşfet) adlı yeni bir deneyim, Mars yüzeyinde duruyormuş gibi gezgin ile birlikte Mars’ı keşfetmeyi sağlar. Başka bir deneyim olan “Where is Perseverance?” (Perseverance Nerede?) Mars’ı incelerken gezginin ve Ingenuity Mars Helikopteri’ne ait mevcut konumunu gösterir. Her sürüş ve uçuştan sonra güncellenip, Mars üzerindeki yolculuklarında azmin (perseverance) ve yaratıcılığın (ingenuity) gelişmesini izleyebiliriz.

“Explore with Perseverance” adlı araştırma, çoğunlukla gezgin tarafından çeşitli gözlem noktalarından alınan görüntülerle ve NASA‘nın Mars Keşif Yörünge Aracı üzerindeki HiRISE (High Resolution Imaging Experiment – Yüksek Çözünürlüklü Görüntüleme Deneyi) kamerasından alınan ek görüntülerle yapılır.

NASA‘nın Güney Kaliforniya’daki Jet Propulsion Laboratuvarı‘nda yazılım geliştirmeye liderlik eden yazılım mühendisi Parker Abercrombie, “Mars’ın neye benzediğinin mevcut en iyi çalışmasıdır.” dedi¹. Ajansın Mars Public Engagement ekibi, Abercrombie ve ekibi için benzer araçlar üzerinde çalışan meslektaşlarını, Perseverance ve HiRISE görüntülerini bir araya getirerek ve yeniden yapılandırarak toplumun her kesimine hitap eden bir deneyim geliştirmek üzere bu ekibi kurdular.

Ekip, bu görüntüleri sundukları siteyi uzay aracından ve gezginden yeni görüntüler geldikçe bazı yeni ilgi çekici noktalarla düzenleyerek güncellemeyi planlıyor. Örneğin Abercrombie, “Bilimsel olarak ilginç kayaları veya “Ingenuity Helikopter” ile uçuş yerlerini vurgulayabiliriz” diyor.

Abercrombie bu sitenin, insanları Mars yüzeyinde keşfe çıkmış gibi algılamalarına yardımcı olacağını düşünüyor: “İnsanların Mars görüntülerinden Dünya’daki gibi ağaçlara ve binalara bakarak yönlerini tayin etmeleri güçtür. Mars arazisini kafanızda tam anlamıyla biçimlendirmek gerçekten zor olabilir.” diyor.

Sitede varolan pano, ebeveynlerin ve öğretmenlerin çocuklarla 3B görünümleri paylaşmasını kolaylaştırıyor ve onları Azim keşfederken yanlarında getiriyor. 3B aracı; gezici bilim ekibinin gezginin çalışması için ilginç hedefler seçip kullandığı Robotik İşlemlerde Gelişmiş Bilim Hedefleme Aracına (ASTTRO– Advanced Science Targeting Tool for Robotic Operations) dayanmaktadır fakat daha kullanıcı dostu olabilmesi için geliştirilmiştir.

Abercrombie, “Kullanıcıların 3B ortamları kullanma konusunda farklı deneyimleri olduğundan, insanların anlayacakları şekilde göz atabilmeleri için bir şeyler ayarlamak bir problemdir. Bu, halkın bilim adamlarıyla aynı tür görselleştirme araçlarını kullanarak misyonu takip etmesi için bir fırsat.” dedi.

Rover ve Helikopter yolculuklarının bir Mars haritası

JPL Haritalama Uzmanı Fred Calef: “‘The Where Is Perseverance?’ haritası ne yaptığımızı ve nerelere gittiğimizi daha fazla görmenizi sağlar.” dedi. Calef, haritalama verilerinin ASTTRO’ya dayandığını, neredeyse mühendisler ve bilim adamları kadar verileri hızlı alacağınızı belirtiyor: “Ayrıca, ekibin kullandığı yazılımın neredeyse aynısını kullanıyorsunuz. Böylece herkes bizim keşfettiğimiz yolu hemen hemen aynı şekilde keşfedebilir.” diyor.

Perseverance ve Ingenuity’nin nereye gidebileceğine dair genel bir bakış elde etmek için gezginin yönünü ve işaretlerle durma noktalarına bakabilirsiniz (Şekil 1). Bunun gibi arazi haritaları, bilim adamlarının antik yaşamın olası kanıtlarını aramak için ilginç yerleri tespit etmelerine olanak tanır ve siz de yolculuğu paylaşabilirsiniz.

Şekil 1. Mars haritası ve gezginlerin durma noktaları².

Şekil 2’de Ingenuity helikopterinin uçuş haritası gösterilmiştir. Ingenuity uçtuğunda, genellikle bir aktivite patlaması ve ardından birkaç hafta boyunca durgunluk olur. Calef, gezginin şimdiye kadarki en uzun sürüşünün 130 m olduğunu söylemiştir.

Şekil 2. Ingenuity helikopterinin uçuş haritası³.

Görev hakkında daha fazla bilgi

Perseverance’ın Mars’taki görevinin temel hedeflerinden biri, antik mikrobiyal yaşam belirtilerinin araştırılması da dahil olmak üzere astrobiyolojidir. Gezgin, gezegenin jeolojisini ve geçmiş iklimini karakterize edecek, Mars’ın insan keşfinin yolunu açacak ve Mars regolitini (kırık kaya ve toz) toplayıp önbelleğe alan ilk görev olacaktır.

Sonraki NASA görevleri, ESA (Avrupa Uzay Ajansı) ile işbirliği içinde, bu mühürlü örnekleri yüzeyden toplamak ve derinlemesine analiz için Dünya’ya geri göndermek amacıyla Mars’a uzay aracı gönderecekti.

Mars 2020 Perseverance görevi, NASA’nın Kızıl Gezegen’i insan keşfine hazırlamaya yardımcı olacak, Ay’a Artemis görevlerini içeren, Ay’dan Mars’a keşif yaklaşımının bir parçası olacaktır.

Kaynaklar

1. https://phys.org/news/2021-09-3d-mars-track-nasa-perseverance.html
2. https://mars.nasa.gov/resources/24729/map-of-nasas-mars-landing-sites/
3. https://mars.nasa.gov/resources/25744/map-of-ingenuity-helicopter-flight-zone/